Teatromania postępująca. Część VII, czyli podsumowanie sezonu 2016/2017 w Starym Teatrze

21 czerwca zakończyłam swój sezon teatralny w Starym Teatrze spektaklem Wróg Ludu. To były wspaniałe miesiące i żałuję, że nie udało mi się wciąż zobaczyć całego repertuaru. Przy dobrych wiatrach mam nadzieję te braki nadrobić w przyszłości. Liczę, że zespół nie złamie szyków i nie ugnie się pod przeciwnościami losu. W tym sezonie powstały naprawdę wspaniałe spektakle a zwieńczeniem tych wspaniałości było dla mnie Wesele  w reżyserii Jana Klaty. Dzięki takim współczesnym aktualizacjom klasyczne teksty mają szansę przetrwać w dobrym zdrowiu jeszcze wiele pokoleń.

Nie każdy spektakl zwalił mnie z nóg, natomiast każdy był zagrany na pełnych obrotach, przygotowany drobiazgowo. Cieszy mnie różnorodność teatralnych spojrzeń na świat. Wspaniale było obejrzeć różnych reżyserów, porównać ich realizacje i tych samych aktorów w tak odmiennych rolach, jak np. te z Dekalogu, Triumfu Woli, Głodu i Kopciuszka. Nie do każdej sztuki wrócę, ale satysfakcjonuje mnie myśl, że mogłam porównać różne stylistyki i wyrobić sobie własne zdanie na ich temat.

Część ze spektakli widziałam już wcześniej, część zobaczyłam krótko po premierze, niektóre na pewno będę chciała obejrzeć jeszcze raz. I jeszcze raz.  I jeszcze… Pozytywnym zaskoczeniem był Triumf Woli, odbiegający nieco od nurtu krytycznego teatru, choć nadal zmuszający twórczo do myślenia o świecie obok nas.

Tak, spektaklom Starego Teatru daleko do farsy, ale znajdziemy w nich ironię i czarny humor. Wbrew opiniom przeróżnych ekspertów od sztuki, uważam, że teatr powinien być krytyczny  wobec świata. Nie zawsze muszę zgadzać się z tą krytyką, ale każde jej zaznaczenie zmusza do uruchomienia własnych szarych komórek i przemyślenia sprawy. I chociaż nie lubię polityki w kabarecie i w sztuce, uważam, że czasem jej obecność, choćby w formie krytyki pewnych postaw, jest potrzebna i uzasadniona. Problem pojawia się wtedy, kiedy politycznych aluzji doszukujemy się na siłę, ignorując uniwersalny, społeczny, ogólnoludzki aspekt omawianych spraw.

Nie wyobrażam sobie, żeby ze sceny (narodowej zresztą) w Starym zniknął spektakl Do Damaszku, obnażający pustotę współczesnej duchowości; żeby usunięto z niej Bitwę Warszawską 1920, rozprawiającą się z mitami i przywarami polskości; żeby nie zagrano więcej Kosmosu, demaskującego obojętność; aby nie pokazano już ironicznego Triumfu Woli; żeby nie było na niej miejsca dla więzionego konwenansami Płatonowa i trudnej, kontrowersyjnej sprawy uchodźców z Podopiecznych; by nie przedstawiano na niej Dekalogu, opracowanego z punktu widzenia odmiennego kręgu kulturowego; żeby nie wystawiano Głodu, negatywnie wypowiadającego się na temat globalnego przymykania oczu; by nie ugoszczono tam więcej Kopciuszka, sięgającego po trudny temat  dziecięcej (i nie tylko) żałoby oraz Edwarda II, który mógłby wygłosić przemowę o bezowocnej walce o własne przekonania i niszczącej sile władzy; żeby nie zaproszono widzów na kolejne Wesele, uświadamiające nam, jak wciąż nam blisko do bronowickiej chaty. I wreszcie nie potrafię sobie wyobrazić tej sceny bez spektaklu Wróg Ludu, w którym Juliusz Chrząstowski wygłasza ważny, częściowo improwizowany, częściowo interaktywny monolog  na tematy niewygodne (ten ostatni był fenomenalny).

To było kilka wspaniałych miesięcy. Liczę na kolejne. Szanowny Zespole Starego Teatru, Artyści i Organizatorzy: nie zmieniajcie się! Chyba że na jeszcze lepsze. Trzymaj się, Stary!

Poniżej wstawiam odnośniki do tekstów na temat spektakli, które obejrzałam w sezonie 2016/2017.

Do Damaszku (11.10.2016 r., po raz kolejny)

Dekalog (18.10.2016)

Bitwa Warszawska  1920 (16.11.2016, po raz kolejny)

Kosmos (22.11.2016)

Triumf Woli (05.01.2017)

Płatonow (22.02.2017, po raz kolejny)

Podopieczni (28.02.2017)

Głód (21.03.2017)

Kopciuszek (27.04.2017)

Edward II (31.05.2017)

Wesele (09.06.2017)

Wróg Ludu (21.06.2017, po raz kolejny)

Kosmiczny Gombrowicz Garbaczewskiego: „Kosmos” w Teatrze Starym [recenzja]

Obejrzany 22 listopada 2016 r.

kosmos

Lubię stylistykę pisarstwa Gombrowicza, choć przyznaję, że moja znajomość jego twórczości ogranicza się do szkolnego kanonu lektur. Kosmosu jak dotąd nie czytałam, natomiast na pewno ten brak nadrobię po obejrzeniu spektaklu w Starym Teatrze.

Witold, w wizji Krzysztofa Garbaczewskiego na scenie ożywiony przez Jaśminę Polak, zdaje się prowadzić widza w głąb swojej podświadomości. Wizyta w Zakopanem staje się serią wspomnień, snów, reminiscencji pragnień. Jest produktem hipnotycznego transu, opowiada o świecie tu i teraz, z powracającym jak refren pytaniem: „Czego ja chcę?”.

To zagubienie głównego bohatera, czy też w tym przypadku, bohaterki, w kosmicznej scenerii umysłu może dotyczyć każdego z nas. „Kosmos to ja” – tak można by podsumować tę gmatwaninę uczuć, przeczuć i interpretacji.

Przedstawiona w spektaklu rodzina gospodarzy przywodzi mi na myśl rodzinę Adamsów – pełną mrocznych sekretów, której istnienie na świecie jest niemal groteskowe, trudne do wyobrażenia. Działania członków rodziny ocierają się o czarny humor i obsceniczność.

Umieszczenie całości wśród elementów scenograficznych przywołujących kosmiczną przestrzeń, gwiezdną galaktykę, skojarzyło mi się z Płatonowem Bogołomowa. Podobnie zresztą jak zamiana płci bohaterów opowieści. Tu ponownie Jaśmina Polak gra postać, która w oryginale powstała w formie męskiej. Garbaczewski poszedł jednak dalej i uczynił Witolda kobietą także w sferze językowej. Jaśmina Polak wywiązała się z zadania znakomicie.

Prawdę mówiąc nie wiem, jak podsumować swój odbiór tego spektaklu. Przez cały czas jego trwania towarzyszyło mi uczucie zdumienia, czasem rozbawienia, kilka momentów wywołało mój zachwyt. Z pewnością na uwagę zasługuje epizodyczna rola wróbla, w stosunku do pozostałych niewielka, ornamentyczna wręcz, ale wydaje się, że niezbędna, jak rola powracającego w romantycznej balladzie ducha.

Im dłużej myślę o tym spektaklu, tym bardziej się do niego przekonuję. Z pewnością nie pozwala o sobie zbyt szybko zapomnieć. Teatrze Stary, czym mnie jeszcze zadziwisz?

O SPEKTAKLU

KOSMOS

Witold Gombrowicz

Reżyseria i opracowanie dramaturgiczne: Krzysztof Garbaczewski

Premiera: 19.11.2016 r., Scena Kameralna Teatru Starego, ul. Starowiślna 21

Muzyka: Jan Duszyński

Inspicjent/sufler/asystent reżysera: Zbigniew S. Kaleta

Video: Robert Mleczko

Reżyseria światła: Bartosz Nalazek

Choreografia: Izabela Szostak

II asystent reżysera (WRD PWST): Wiktor Bagiński

Scenografia: Aleksandra Wasilkowska

Kostiumy: Svenja Gassen

 

Obsada:

Roman Gancarczyk

Paweł Kruszelnicki

Jaśmina Polak

Marta Ścisłowicz

Maciej Charyton

Błażej Peszek

** Małgorzata Gorol – gościnnie / Natan Berkowicz (22, 23 XI)

** – rola dublowana