Kulturalne rękodzieło. Inspiracje kulturą i sztuką w moich pracach

Czy zastanawialiście się się kiedyś, jak teksty kultury jednych artystów wpływają na działalność innych twórców? Inspiracje światem książkowych opowieści pojawiają się w filmach, filmowe wpływy można zaobserwować w fotografii i grafice a muzyka staje się inspiracją dla obrazów. A jak to wygląda w świecie papierowego rękodzieła?

Kulturalne rękodzieło

Patrząc szerzej, możemy znaleźć kolekcje papierów dedykowane fanom pewnego małego czarodzieja, rudej dziewczynki z Avonlea czy powieściowego detektywa. Wśród dodatków do kartek i albumów wytropimy z łatwością tekturki i stemple z cytatami z wierszy, piosenek i psalmów. Znajdziemy też mnóstwo grafik nawiązujących do muzyki, tańca, filmu, sztuk plastycznych czy teatru (choć akurat z tym ostatnim bywa najtrudniej), w formie papierowych dodatków do wycięcia czy choćby papierów ryżowych do decoupage’u. Jeśli więc chcemy stworzyć personifikowaną kartkę dla artystycznej duszy, albo ozdobić pudełko na drobiazgi związane z pasją bliskiej osoby, nie ma z tym najmniejszego problemu.

Odrobina magii

Jeśli otacza nas taki ogrom inspiracji kulturowych wśród papierniczych dodatków, nic dziwnego, że i wśród prac pojawiają się liczne nawiązania do świata kultury, który jest mi szczególnie bliski przez moje pasje. Szczególne miejsce wśród prac inspirowanych książkami zajmują te poświęcone pewnej szkole magii i czarodziejstwa, które mogłam wykonać dzięki magicznej kolekcji od ZoJu Design, „Waiting for a letter”. Moją ulubioną pracą z tej kategorii jest niewielki album pop up, ale były też pop up boxy i zwykłe kartki. Czuję, że na tym się nie skończy, bo to wdzięczny i bardzo inspirujący temat do nawiązań.

Frida

Mniej oczywistą inspiracją jest moja kwiatowa dama, którą zrobiłam na jedno z wyzwań od Lemoncraft. Tworząc tę pracę miałam przed oczami twarz Fridy Kahlo z jej przepięknych, osobistych autoportretów, otoczoną kwiatowym wiankiem, a raczej kwiecistą koroną. Często wracam do obrazów Fridy i filmu opowiadającego o jej barwnym, ale niełatwym życiu. Gdyby nie ogromna wyobraźnia i talent, trudno byłoby jej przetrwać najcięższe chwile. Jej kobieca siła, przywiązanie do rodzimej kultury i barwne malarstwo to prawdziwa fontanna nieustających inspiracji.

Teatralnie

Kocham teatr. Ostatnio zaniedbałam regularne wizyty w teatrze, ale mam nadzieję do nich niebawem wrócić. Natomiast na bieżąco śledziłam transmisje internetowe i chociaż jestem za nie bardzo wdzięczna, bo być może na żywo nie udałoby mi się zobaczyć tylu spektakli, to jednak nie ma to jak teatr na żywo. A że jestem chomikiem, chomikującym nie tylko przydasie, ale i wszelakie pamiątki, nazbierało mi się biletów i ulotek ze spektakli, na których bywałam. Szczególnie wiele z nich obejrzałam w krakowskim Starym Teatrze. Postanowiłam więc stworzyć biletownik w formie albumu, w którym zamknęłam bilety ze wszystkich spektakli Starego Teatru obejrzanych na żywo. Niektóre z nich widziałam po kilka razy i chętnie zobaczyłabym ponownie.

Boyowe wpływy

Moim ulubionym pisarzem, publicystą, satyrykiem, krytykiem teatralnym oraz… lekarzem (no dobra, lekarzem akurat był słabym) jest Tadeusz Boy Żeleński (nietrudno się domyślić – w końcu napisałam nawet scenariusz filmowy oparty na jego biografii). Nic dziwnego, że po kilku latach przekopywania się przez meandry jego życia stał mi się on bliski jak przyjaciel, albo ktoś z rodziny. I tak powstał album z fotografiami Tadeusza i związanych z nim osób, który traktuję właściwie jak mój album rodzinny. Dziwne? Być może. Nikt jednak ze świata kultury nie miał na moje życie i twórczość tak dużego wpływu, jak właśnie Boy. To dzięki niemu zaczęłam szerzej patrzeć na recenzje teatralną i tekst kabaretowy. A album może nie jest najpiękniejszy, ale bardzo go lubię.

Malinowy chruśniak

Jedną z najświeższych prac inspirowanych poezją jest mój lipcowy layout z cytatem z Leśmiana, „W malinowym chruśniaku”. Wykonałam go z kolekcji „Raspberry Garden” od Lemoncraft. Zawsze, kiedy widzę te papiery, a ostatnio zdarza mi się to dość często, myślę o tym właśnie wierszu. I chyba nigdy nie uwolnię się już od tego skojarzenia. A malinowych prac powstaje coraz więcej.

Tak to wygląda u mnie w tej chwili. Te przykłady przyszły mi do głowy jako pierwsze. Myślę, że inspiracji szeroko pojętą kulturą i sztuką trudno uniknąć, a często mogą być stosowane całkiem nieświadomie. Użyte jednak umiejętnie mogą stanowić wartość dodaną każdej pracy.

A jak wyglądają Wasze inspiracje światem kultury? Przemycacie je do swoich prac? A może szukacie ich w przedmiotach, które wybieracie na prezent dla kogoś bliskiego? Czy takie nawiązania są dla Was ważne, czy raczej obojętne?

Wrześniowe laboratorium tekstu [odc. 3]: Reklamy Literackie (Harry Potter)

reklamy-literackie

Ostatni dzień września i ostatnie wyzwanie z cyklu Wrześniowego Laboratorium Tekstu. Tym razem sprawdzałam, co by było, gdyby zastosować chwyty reklamowe w świecie literackim i stworzyć reklamy popularnych produktów dla takiej książkowej rzeczywistości.

A oto wyniki tego eksperymentu. Zdecydowałam się zareklamować środek przeciwbólowy, długopis, płyn do naczyń  oraz kawę w świecie z cyklu książek o Harrym Potterze. Akurat jestem w trakcie ponownej lektury tych książek i moja potteromania zyskuje niespotykany u mnie wcześniej zasięg.

 

ŚRODEK PRZECIWBÓLOWY

Gdy ci jakiś czarodziej ból wywoła głowy

Zaaplikuj sobie czar przeciwbólowy!

(Przed użyciem zapoznaj się  treścią pergaminu dołączonego do czaru lub skonsultuj się z panią Pomfrey.)

 

DŁUGOPIS

Zapodziałeś gdzieś swoją magiczną różdżkę?

Mały mugol podpalił twój laptop?

Złamałeś ostatnie pióro feniksa a Bank Gringota nie przestaje wysyłać ci ponagleń do wypełnienia stuletniego rozliczenia?

Mamy na to radę! Użyj długopisu!

Długopisy firmy Długo Piszę! I cieszysz się życiem.

 

KAWA

Masz wrażenie, że świat jest szary i ponury?

Że już nigdy nic pozytywnego nie trafi do Twojej myślodsiewni?

Nie musisz wydawać ostatniego sykla na eliksiry rozweselające.

Mamy dla ciebie coś wyjątkowego – szczęście w filiżance!

Kawa  Eliksir Bogów – magiczna chwila zapomnienia.

 

PŁYN DO MYCIA NACZYŃ

Nie czarujmy się – naczynia pozmywają się same.

A uczynią to nadzwyczaj chętnie dzięki naszemu płynowi.

Płyn Zapach Magii. Rekomendowany przez skrzaty domowe.

 

Tak wyglądają moje propozycje. Może nawet odnalazłyby się na łamach Proroka Codziennego? Albo pisma Czarownica.

A jak wyglądałyby Wasze reklamy niemagicznych produktów w magicznym świecie?

Moje ulubione książki dla dzieci (i młodzieży)

Fot. Glen Noble
Fot. Glen Noble

Dzisiaj Dzień Dziecka, więc postanowiłam cofnąć się do czasów, gdy sama byłam dzieckiem. Czytałam wtedy naprawdę dużo. Pamiętam magiczną, biblioteczną szafę z naszej małej Szkoły Podstawowej, która już dawno przeszła do wieczności. Wynosiłam stamtąd stosy książek i żal było mi się z nimi rozstawać, gdy trzeba było je oddać. Do niektórych wracałam wielokrotnie, czasem jeszcze po nie sięgam. Są też takie, które czytałam stosunkowo późno, ale kojarzą mi się mocno właśnie z moim dzieciństwem, kiedy mojej wyobraźni nie ograniczała wbijana do głowy wiedza i codzienność. Do tej pory książka kojarzy mi się z wolnością. Prezentowana lista nie jest kompletna, ale o tych książkach myślę w pierwszej kolejności. Z każdą z nich mam związane pewne konkretne wspomnienia, wycinki literackiego świata.

Ania z Zielonego Wzgórza, Lucy Maud Montgomery

Powieść o tej rudowłosej sierotce sprawiła, że przez lata chciałam mieć właśnie taki kolor włosów. Zresztą nadal podobają mi się rude czupryny. Podobał mi się niepokorny charakter bohaterki, przy równoczesnym marzycielstwie i romantycznym usposobieniu. No i wątek romantyczny z Gilbertem Blythem, rzecz jasna. Tę książkę czytałam wiele razy, nawet sama nie wiem, ile. Na pewno dwa-trzy razy w roku.

Pamiętam wiśnię, Królową Śniegu, zaglądającą do małego pokoiku na poddaszu. Widzę to bardzo wyraźnie: Zielone Wzgórze, kwitnąca aleja, którą Ania zmierzała z Mateuszem do nowego domu i białe kwiaty wiśni tuż pod oknem jej pokoju.

Dzieci z Bullerbyn, Astrid Lindgren

Szóstka dzieciaków z malutkich osad w Bullerbyn potrafiła bawić się w każdych warunkach. Lasse, Bosse, Ole, Lisa, Britta i Anna dogadywali się, bo inaczej zanudziliby się na śmierć. Ale oni nie znali pojęcia nudy. Wszędzie widzieli przygodę.

Najbardziej wbił mi się w pamięć opis zbierania poziomek na źdźbło trawy. Pamiętam nawet ilustrację z mojego egzemplarza książki. Mogłam prawie wyczuć zapach owoców. Tę powieść też czytałam wiele razy. O stanie zużycia świadczy zmordowana okładka. Zdarzało mi się czytać w wannie.

Bez rodziny, Hector Malot

Tę książkę na pewno czytałam w wannie. Była tak wciągająca, że nie mogłam się od niej oderwać, aż do ostatniej strony. Cierpiałam, gdy musiałam zrobić przerwę.

Rémi zostaje wykradziony jako dziecko i szuka swoich prawdziwych rodziców. Na szczęście dla czytelników i na nieszczęście dla bohatera, los go nie oszczędza. Wielokrotnie przekonuje się o prawdziwości przysłowia, że przyjaciół poznaje się w biedzie. Książka jest obszerna, ale czyta się ją jednym tchem. Chętnie do niej wrócę.

Pamiętam moment, w którym Rémi ma urodziny i jego przybrana matka postanawia zdobyć mleko, jajka i mąkę, by upiec dla niego naleśniki. Naleśniki! To był szczyt jego marzeń w tamtej chwili. Słyszałam jak skwierczą na patelni, daję słowo.

Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i Stara Szafa, C. S. Lewis

Ta mocno alegoryczna i symboliczna opowieść pełna jest ukrytych znaczeń, które wcale nie utrudniają podążania za fantastyczną fabułą (w sensie „nierealistyczną”, ale też po prostu intrygującą). Magiczna szafa, prowadząca do krainy Narnii, w której włada Biała Czarownica, walcząca z mówiącym Lwem, Aslanem, to gadżet, który chciałoby mieć każde ciekawskie dziecko. Ja chciałam. Dla czwórki dzieciaków, które chroniły się przed wojną w wiejskiej posiadłości, była przepustką do oderwania myśli od niewesołej rzeczywistości.

Najbardziej fascynuje mnie tutaj moment przejścia. Stare futra ocierające się o policzek. Zapach naftaliny, przechodzący w woń zimowego lasu. Gałązki drzew, pokryte śniegiem. Cisza przed powieściową burzą.

Ten Obcy, Irena Jurgielewiczowa

Do paczki przyjaciół na odludnej wyspie dołącza nieznajomy chłopak. Jest chory, więc pozostali opiekują się nim. W tle mamy historię miłosną bez happy-endu. Podobał mi się ten pomysł, stworzenia sobie małego, osobnego świata, w którym pojawia się nieznany nikomu outsider.

Nadal pamiętam miętę parzoną przy palenisku, wprost ze świeżych liści, dopiero co zerwanych. Czuję ten smak. Pewnie dlatego tak lubię herbatę miętową z zielonych, miętowych listków.

Tajemniczy Ogród, Frances Hodgson Burnett

Już sam tytuł wystarczy, by rozbudzić wyobraźnię! Lubię tę książkę za pokazanie, że życie w zgodzie z naturą potrafi przynieść szczęście. Nie jestem typem ogrodniczki, ale gdy czytam tę książkę naprawdę mam ochotę uprawiać swój ogródek, i to całkiem dosłownie. Poza tym mamy tutaj opowieść o uzdrawiającej mocy czystej przyjaźni.

Ta powieść ma wiele zakamarków. Stare klucze, zagrzebane w ziemi, otwierające porosłe bluszczem przejścia do zupełnie innego świata, choć należącego do tej samej rzeczywistości. Ocienione zakątki budzącego się wiosną ogrodu i wiatr hulający po wrzosowisku. Piękne scenerie do wyobrażania!

Baśnie Braci Grimm

Nie wskażę konkretnego tytułu. Przeczytałam ich wiele, w różnych wersjach. Nadal czasem po nie sięgam, bo tęsknię za takim magicznym, baśniowym światem. Znam też wersje bez cenzury. Są nieco mroczniejsze. Może i dobrze. Baśnie odbijają życie, a życie przecież nie zawsze jest kolorowe.

Zawsze zastanawiałam się, jak to jest nosić szklane pantofelki. Założę się, że to piekielnie niewygodne. Sporo tych butów w baśniach: pantofelek Kopciuszka, Kot w Butach, stańcowane pantofelki królewskich córek, szalejących na tajemniczych, nocnych balach. Siedmiomilowe buty. Już nawet nie wiem, ile z tych opowieści należało do świata Braci Grimm.

Baśnie Hansa Christiana Andersena

I tutaj nie wskażę konkretnego tytułu. Mam w domu książkę, która należy do mojej mamy. Przynajmniej należała, dopóki jej nie przywłaszczyłam. Nie ma już okładek, ani żadnej ilustracji. I jest jedną z najwspanialszych książek, jaka kiedykolwiek wpadła w moje dłonie. Opowieści Andersena należą raczej do tych smutnych. Sporo w nich także okrucieństwa.

Pamiętam zamkniętą w klatce Stokrotkę, która towarzyszyła Słowikowi. Nie skończyli zbyt dobrze. Pamiętam historię Choinki, która była w centrum uwagi przez całe święta, a potem została wyrzucona. A jedną z najsmutniejszych opowieści jest ta o Matce, która oddała m.in. swoje oczy, by ocalić od Śmierci swoje dziecko. Wiele tam takich smutnych historii. Ale bardzo mi się one podobają.

Cykl Jeżycjada, Małgorzata Musierowicz

Cykl powieściowy o rodzinie Borejków. Tej serii zbyt dobrze nie pamiętam, ale czytało się to świetnie. Było tam wielu zbuntowanych nastolatków no i grupa Eksperymentalnego Sygnału Dobra, propagująca wysyłanie w świat uśmiechu.

Utkwił mi w pamięci moment, gdy jedna z bohaterek była chyba w trakcie ucieczki z domu i akurat miała gorączkę. Piła soczek w kartoniku. Pamiętam takie soki w małych kartonach z mojego dzieciństwa. Ten był chyba brzoskwiniowy. Mogę sobie wyobrazić słodki płyn, który sączyła przez słomkę, chłodzący jej spierzchnięte usta.

Seria o Harrym Potterze, J. K. Rowling

Te książki dorwałam najpóźniej, ale czekałam na kolejne części z niecierpliwością. Jak połowa świata. Pamiętam, że ustawiały się po nie kolejki. To jedne z najlepiej napisanych książek, jakie czytałam. Nie wiem, czy wszystkie nadają się dla młodszych dzieci, ja czytałam je już w dość zaawansowanym wieku i chętnie uczynię to jeszcze raz. Świat stworzony przez tę autorkę jest bardzo realistyczny. To trochę jak z Matrixem – spróbujcie udowodnić, że Matrix nie istnieje. Po ekranizacjach łatwiej stworzyć sobie obraz świata przedstawionego we własnej wyobraźni. Książki nie zastąpi jednak najlepszy film.

Nie mogę pozbyć się widoku Hogwartu sprzed oczu duszy mojej. A Lord Voldemort to jeden z najbardziej przerażających czarnych charakterów w historii literatury. Mam nadzieję, że nie jestem Mugolem.