Tag: teatr

Teatromania postępująca. Część V, czyli miejsce do kochania

Teatromania

Nad moim rokiem 2016 wisi jakieś tajemnicze fatum. „Los, przeznaczenie”, jak by to powiedziała Hermenegilda Kociubińska. Chociaż wydarzyło się tego roku także wiele dobrego, pełno w nim małych tragedyjek, niezauważalnych dla szerszego grona, dla mnie całkiem pokaźnych. A wśród nich dwa poważne rozstania:  z Kinoteatrem Wrzos, który już niebawem przejdzie do wieczności, i z Rotundą, na pewno na ładnych parę lat. Oba te miejsca są mi bardzo bliskie i już odczuwam ich brak. A gdzie w tym wszystkim teatr?

OlŚnienie

Nic nie jest w stanie zastąpić tych miejsc w moim życiu, bo są z nimi związane momenty, które były dla mnie punktami zwrotnymi. Jednak mam wrażenie, że może ten mój „los, przeznaczenie” postanowił mi jakoś zrekompensować braki. Otóż dzisiaj uświadomiłam sobie, że przecież mam takie miejsce, do którego chętnie wracam. I właśnie rozpoczynam swój kolejny sezon teatralny w Teatrze Starym.

Nie potrafię nawet ubrać w słowa tego, jak bardzo czekałam na pierwszy spektakl, w którym będę mogła wziąć  udział po przerwie wakacyjnej. Niestety, ze względu na problemy zdrowotne, musiałam zrezygnować z wrześniowego spotkania ze sceną, ale niecierpliwie czekałam na październik. To musi być miłość.

Honey, I’m home!

Wspaniale będzie otworzyć te drzwi, przy Jagiellońskiej, i z uśmiechem przywitać się z panią kasjerką. Miłą, trzeba dodać, bo nie jest to teraz takie oczywiste. Cudownie będzie odebrać bilety na Do Damaszku. (Wspominałam już, że lubię wracać na niektóre sztuki wielokrotnie? Na tę idę po raz drugi. Co nieco na jej temat przeczytać możecie w artykule Idol w trzech osobach. ) A najlepiej będzie usiąść wreszcie w pierwszym rzędzie i czekać na trzeci dzwonek, po którym zgasną światła na widowni, a scena rozpali się błyskiem reflektorów.

Taka miłość, w sam raz

Tamte miejsca znałam od podszewki. Widziałam scenę, kulisy, piwnice, magazyny, ciało, duszę i serce tych miejsc (a i tak nadal skrywają wiele tajemnic). Z Teatrem Starym jesteśmy na razie na etapie fascynacji, ale kto wie, jak to się dalej potoczy. Na pewno jest to miejsce do kochania, nawet jeśli dla mnie pozostanie niedostępne pod wieloma względami. Teatrze, spędźmy ten sezon razem!

 

Pisane 11 października 2016 r.

Teatromania postępująca. Część IV, czyli teatr na ekranie

Teatromania

Czekałam na serial Artyści, odkąd dowiedziałam o jego realizacji. Nie dość, że scenariusz napisał Paweł Demirski a za reżyserię odpowiada Monika Strzępka, to obsada jest jak ze snu teatromaniaka. Bardzo żałowałam, że nie mogłam być na pokazie pierwszego odcinka w Teatrze Starym. Na szczęście wczoraj, 2 września, miała miejsce premiera telewizyjna. Dawno tak na nic nie czekałam. Oczekiwania zostały wynagrodzone – serial jest wspaniały, pod każdym względem, ale dzięki obsadzie czułam się niemal tak, jakbym siedziała na teatralnej widowni.

Marcin Czarnik, Krzysztof Dracz, Michał Majnicz, Adam Nawojczyk, Marta Ojrzyński, Dorota Segda… Warto oglądać nawet tylko dla tych aktorów. Znam ich z ról teatralnych w Teatrze Starym i widzę, że grają w taki sposób, jakby te serialowe były dla nich uszyte na miarę. Co nie powinno dziwić, zważywszy na to, kto jest autorem scenariusza i mistrzem reżyserskiej ceremonii. Chętnie poznaję także postacie grane przez innych wspaniałych. Na pewno zapamiętam postać portiera granego przez Edwarda Linde-Lubaszenko.

Chętnie wyławiam z propozycji telewizyjnych fabuły opowiadające o trupach teatralnych (choć nie tak dosłownie, jak pierwsze sceny Artystów).  W moim przypadku zaczęło się od poszukiwań filmów o świecie kabaretu i część z tych fabuł dotyczy zjawisk artystycznych z pogranicza teatru, kabaretu i szerzej pojętej sztuki estradowej. O teatrze od kulis mówi na przykład znakomity film Garderobiany, który znam w wersji z 1983 roku (wiem, że powstała też druga wersja, z Anthonym Hopkinsem w roli trudnego aktora). Król Lear wystawiany w wojennych czasach staje się pretekstem do opowieści o dwóch mężczyznach, którzy całe swoje życie związali z teatrem. Scenariusz oparto na sztuce teatralnej  Ronalda Harwooda.  Bardzo lubię też francuski film, Paris 36, którego akcja dzieje się w paryskim teatrzyku rewiowym, również w czasach wojennych.

Wiem, że jakiś czas temu powstał serial o podobnej tematyce. Jego fabuła skupiała się wokół życia aktorek  w tytułowej Garderobie Damskiej. Twórczyni serii, Joanna Szczepkowska, nazywała odcinki miniaturami, celowo nie używając w opisie słowa serial. Bardzo chciałabym go obejrzeć, ale dotąd nie udało mi się na niego trafić.

Jednak  w tak złożony sposób o współczesnym teatrze na ekranie nie opowiadał jeszcze nikt. W artystach poznajemy cały personel teatralny. Nie tylko zespół artystyczny, ale także portiera, technicznych, panią sprzątaczkę (Ewa Dałkowska). I bardzo szybko biegającą księgową.

Chyba nie potrafię znaleźć żadnego słabego punktu w tym serialu. Każdy, kto kocha teatr, obejrzałby go z przyjemnością, nawet gdyby zdarzyłyby się w nim jakieś potknięcia. Ale nawet czołówka jest piękna. Premierowy odcinek obejrzałam w zachwycie od pierwszych do ostatnich scen.

Nie jest łatwo przełożyć język teatru na język ekranu, obojętne, czy szklanego, czy srebrnego. To jednak zupełnie różne środki przekazu, co można zaobserwować w sposobie gry aktorów grywających zarówno na scenie, jak i w filmie. A jednak twórcom Artystów udało się to bezbłędnie, prawdopodobnie dlatego, że wszyscy w jakimś stopniu związali swoje życie z teatrem. Poza tym jest to naprawdę znakomity serial. Miłośnicy tej formy  telewizyjnej będą usatysfakcjonowani. Teatr wyciąga do nas dłonie prosto z ekranu. Dajcie się wciągnąć.

TRAILER ARTYSTÓW

Teatromania postępująca. Część II, czyli jak to działa

Teatromania

Zauważyłam, że rozwinęło się u mnie zainteresowanie sztuką od podszewki. Być może nie jest to nic wyjątkowego. Miałam tak i w przypadku kabaretu, i piosenki, i książki, i wreszcie – teatru. Przejawia się to taką narastającą potrzebą poznania. Odnalezienia odpowiedzi na pytanie jak to wszystko właściwie działa? Jak to jest zrobione? Jak to wygląda od zaplecza?

Perspektywa ma znaczenie

Kojarzycie takie spektakle, których pierwsze sceny rozpoczynają się na fragmencie sceny wysuniętym przed opuszczoną kurtyną? Wzrok przyzwyczaja się do tej przestrzeni, percepcja przyjmuje ten świat przedstawiony za pewnik. I nagle kurtyna unosi się, odsłaniając głębię. Jakby ukazywała nam drugie dno, możliwość niezliczonych interpretacji.

Tak dzieje się w „Bitwie warszawskiej 1920” Teatru Starego. Początkowo skromne dekoracje, na tle wyjątkowo spektakularnej zasłony z mundurów i strojów historycznych, dopełnia obraz spalonej opery, znajdujący się po drugiej stronie. Najbardziej uderza właśnie ta głębia, znakomite wykorzystanie perspektywy. Ile pracy trzeba było włożyć w taki efekt? Ile wysiłku kosztuje twórców przygotowanie tej scenografii do każdego spektaklu? Efekty są oszałamiające. Kiedy pierwszy raz to zobaczyłam, jestem pewna, że moje usta automatycznie uchyliły się w takim niemym zadziwieniu. I zachwycie. Co ciekawa, ta spektakularna forma nie przyćmiewa treści, a raczej ją jeszcze eksponuje. To jest prawdziwa sztuka.

Kwestia techniki

Widz teatralny nie zdaje sobie sprawy z wielu rzeczy. Nie zastanawia się raczej, jak działają te wszystkie światła, dźwięki, poruszające się przedmioty. Dlaczego padający na ziemię tapczan upada dokładnie tam, gdzie ma upaść, z leżącym na nim aktorem, w dokładnie tym momencie, w którym to przewidziano (tak, jak w pierwszych scenach „Wroga Ludu”)? Widza to tak naprawdę nie interesuje. Wystarczy mu iluzja, którą otrzymuje od twórców spektaklu. Znajdą się oczywiście wyjątki, jak w każdej regule. Ja również daję się tej iluzji wciągnąć, bo po to przecież idę do teatru, na koncert, do kina… Niemniej jednak lata przebywania za kulisami kabaretowego świata pozwalają mi dostrzegać coś więcej. Nie denerwować się, gdy obsługa teatru wpuszcza publiczność na salę z pewnym opóźnieniem. Widocznie pojawiły się jakieś problemy techniczne, lub trzeba zainstalować aktorów na niezbyt wygodnych stanowiskach, bo to właśnie przewiduje scenariusz.

Nie dziwi mnie, że Teatr Stary przygotował spektakl, ukazujący ciężką pracę technicznych tej sceny – „Kwestia Techniki”. Bez nich spektakle nie mogłyby się odbywać w tak spektakularnych formach. Na pewno wybiorę się kiedyś na ten pokaz umiejętności mistrzów technik teatralnych. To oni wyczarowują dla nas m.in. ściany czaszek, latających bohaterów, ruchome budynki itd. Jednym słowem: WOW!

Nie tylko scena

Ale te zakulisowe działania to nie tylko przygotowanie scenografii i obsługa maszynerii. Jest wiele funkcji w teatrze, których publiczność nie widzi, a które sprawiają, że to wszystko funkcjonuje poprawnie. Oświetleniowcy, dźwiękowcy, inspicjenci… Ale i bileterzy, kasjerzy, pracownicy szatni. Organizacja widowni. Tylu ludzi pracuje, by widz mógł spędzić niezapomniane chwile w teatrze. Dla mnie cała ta techniczna otoczka spektaklu jest fascynująca.

Juliusz Osterwa uważał, że pełnoprawnym człowiekiem teatru może być tylko ten, kto nie tylko gra na scenie, czy reżyseruje, ale całe swoje życie wiąże z teatrem jak najściślej. Jego Reduta tak właśnie kształciła „ludzi teatru”, rzemiosło traktując na równi ze sztuką. Technikę stawiając obok ideologii. Materię obok duchowości. Aktor Osterwy wykonywał wersety Słowackiego, po czym chwytał za miotłę i sam zamiatał scenę, na której przed chwilą grał. I to jest pełny obraz teatru, który chcę zgłębić. Przynajmniej teoretycznie.