Co łączy pingwina z Szekspirem? „Triumf Woli” w Teatrze Starym

Obejrzany 5 stycznia 2017 roku.

triumf-woli-rez-monika-strzepka-narodowy-stary-teatr-2016-12-22
Fot. Zbigniew Rogalski, źródło: news.o.pl

Potrzebujecie czegoś na rozluźnienie? Idźcie na Triumf Woli w Teatrze Starym. Tam oczekuje na Was nie jeden happy end, ale cała seria szczęśliwie zakończonych wydarzeń. Szekspir gawędzi z McDonaldem, a malkontenci przechodzą w końcu na jasną stronę mocy. Cytat goni cytat, klasyka prasowe wycinki, smutek, żal i strach przechodzą płynnie w nadzieję i radość.

Uśmiechniecie się wiele razy, jeszcze więcej razy będziecie się śmiać. Może nawet czasem nie będziecie wiedzieć, dlaczego. Widzom udziela się szalona atmosfera na scenie. Aktorzy wydają się bawić równie dobrze. Mam nadzieję, że tak jest, bo ten wspaniały zespół zasłużył sobie na chwilę luzu. Radości. Zabawy.

Nie zauważycie, kiedy minie kolejna godzina. Posłuchacie dobrej muzyki. I może z zaciekawieniem będziecie wypatrywać pingwina, który, niczym jaskółka zwiastująca wiosnę, przewija się w dialogach. Tak. Pingwina. Na scenie. W teatrze.

Początek Triumfu Woli nie zapowiada się zbyt optymistycznie. Oto znajdujemy się na samotnej wyspie, razem z grupą rozbitków ocalałych z katastrofy lotniczej, rzuconych w scenerię zapożyczoną jakby wprost z serialu Lost, w równie nerwowej atmosferze. Niespodziewanie jednak pojawiają się pierwsze przebłyski słońca. Po każdej ostrej wymianie zdań, po każdym rozczarowaniu, wyparowaniu sił, wraca fala optymizmu i czysta radość. Nadzieja wchodzi przez szeroko otwarte drzwi i rozsiada się wygodnie.

Wiele dobrego przeczytacie o tym spektaklu. Wystarczy dobrze poszukać. Ja na pewno na niego wrócę. Jeśli uda mi się kupić bilet, bo zainteresowanie jest duże. W ogóle mnie to nie dziwi. Z pewnością nie jest to klasycznie skomponowana sztuka, z linearnym rozwojem fabuły. Jest zbiorem historii. Ale czy właśnie tym nie jest nasze życie? Zbiorem chwil, kolekcja anegdot do opowiadania, przezwyciężonych problemów i tych, które jeszcze czekają na swoje rozwiązanie? Małych i dużych spraw. Triumf Woli to życie w pigułce. Nie ma podziału na historie ważne i  nieistotne. Każda z nich wnosi coś w darze dla świata. Coś optymistycznego. Czy jest to historia pingwina, czy pierwszej kobiety, która przebiegła maraton. Nawet, jeśli czasem ten optymizm lekko ironizuje.

Najnowszy spektakl Pawła Demirskiego i Moniki Strzępki jest pozytywnym odbiciem świata zmierzającego do polubownych rozwiązań spornych spraw, tolerancji, nieskrępowanej radości z bycia tu i teraz. Nie ignoruje zła. Akceptuje je, oswaja i pokazuje, że obok nas dzieje się także wiele dobrego. Dobrze, że tamten niewesoły rok Teatr Stary zakończył tak optymistycznie. Jeszcze lepiej, że ten optymizm naznaczył początek nowego roku. Niech zostanie z nami na dłużej.

 

O SPEKTAKLU

TRIUMF WOLI

SCENARIUSZ: Paweł Demirski

Premiera: 31.12.2016 r, Duża Scena, ul. Jagiellońska 1

 

REŻYSERIA: Monika Strzępka

INSPICJENT / SUFLER / ASYSTENT REŻYSERA: Hanna Nowak

DRAMATURGIA: Paweł Demirski

SCENOGRAFIA: Martyna Solecka

KOSTIUMY: Arek Ślesiński

MUZYKA: Stefan Wesołowski

RUCH SCENICZNY: Jarosław Staniek

WIDEO: Robert Mleczko

 

OBSADA:

Dumny i wściekły – Juliusz Chrząstowski

Człowiek który nie umiał mówić o sobie dobrze / Brat McDonald 2 – Marcin Czarnik

Yoga śmiechu / Songhoy blues – Monika Frajczyk

Dashrath Manjhi ‘Mountain Man’ / Zły Wilk 2 – Radosław Krzyżowski

Górnik / Dobry Wilk 2 – Michał Majnicz

Mongolski chłopiec – Marta Nieradkiewicz

Rachel Carson – Dorota Pomykała

Wróżka / Zły Wilk 1 – Anna Radwan

Kathrine Switzer / Dobry Wilk 1 – Dorota Segda

Samoańska reprezentacja w piłkę nożną – Małgorzata Zawadzka

William Szekspir – Krzysztof Zawadzki

Gays Support The Miners / Brat Mcdonald 1 – Krystian Durman – gościnnie

Wuj McDonald – Adam Nawojczyk

 

 

Teatromania postępująca. Część IV, czyli teatr na ekranie

Teatromania

Czekałam na serial Artyści, odkąd dowiedziałam o jego realizacji. Nie dość, że scenariusz napisał Paweł Demirski a za reżyserię odpowiada Monika Strzępka, to obsada jest jak ze snu teatromaniaka. Bardzo żałowałam, że nie mogłam być na pokazie pierwszego odcinka w Teatrze Starym. Na szczęście wczoraj, 2 września, miała miejsce premiera telewizyjna. Dawno tak na nic nie czekałam. Oczekiwania zostały wynagrodzone – serial jest wspaniały, pod każdym względem, ale dzięki obsadzie czułam się niemal tak, jakbym siedziała na teatralnej widowni.

Marcin Czarnik, Krzysztof Dracz, Michał Majnicz, Adam Nawojczyk, Marta Ojrzyński, Dorota Segda… Warto oglądać nawet tylko dla tych aktorów. Znam ich z ról teatralnych w Teatrze Starym i widzę, że grają w taki sposób, jakby te serialowe były dla nich uszyte na miarę. Co nie powinno dziwić, zważywszy na to, kto jest autorem scenariusza i mistrzem reżyserskiej ceremonii. Chętnie poznaję także postacie grane przez innych wspaniałych. Na pewno zapamiętam postać portiera granego przez Edwarda Linde-Lubaszenko.

Chętnie wyławiam z propozycji telewizyjnych fabuły opowiadające o trupach teatralnych (choć nie tak dosłownie, jak pierwsze sceny Artystów).  W moim przypadku zaczęło się od poszukiwań filmów o świecie kabaretu i część z tych fabuł dotyczy zjawisk artystycznych z pogranicza teatru, kabaretu i szerzej pojętej sztuki estradowej. O teatrze od kulis mówi na przykład znakomity film Garderobiany, który znam w wersji z 1983 roku (wiem, że powstała też druga wersja, z Anthonym Hopkinsem w roli trudnego aktora). Król Lear wystawiany w wojennych czasach staje się pretekstem do opowieści o dwóch mężczyznach, którzy całe swoje życie związali z teatrem. Scenariusz oparto na sztuce teatralnej  Ronalda Harwooda.  Bardzo lubię też francuski film, Paris 36, którego akcja dzieje się w paryskim teatrzyku rewiowym, również w czasach wojennych.

Wiem, że jakiś czas temu powstał serial o podobnej tematyce. Jego fabuła skupiała się wokół życia aktorek  w tytułowej Garderobie Damskiej. Twórczyni serii, Joanna Szczepkowska, nazywała odcinki miniaturami, celowo nie używając w opisie słowa serial. Bardzo chciałabym go obejrzeć, ale dotąd nie udało mi się na niego trafić.

Jednak  w tak złożony sposób o współczesnym teatrze na ekranie nie opowiadał jeszcze nikt. W artystach poznajemy cały personel teatralny. Nie tylko zespół artystyczny, ale także portiera, technicznych, panią sprzątaczkę (Ewa Dałkowska). I bardzo szybko biegającą księgową.

Chyba nie potrafię znaleźć żadnego słabego punktu w tym serialu. Każdy, kto kocha teatr, obejrzałby go z przyjemnością, nawet gdyby zdarzyłyby się w nim jakieś potknięcia. Ale nawet czołówka jest piękna. Premierowy odcinek obejrzałam w zachwycie od pierwszych do ostatnich scen.

Nie jest łatwo przełożyć język teatru na język ekranu, obojętne, czy szklanego, czy srebrnego. To jednak zupełnie różne środki przekazu, co można zaobserwować w sposobie gry aktorów grywających zarówno na scenie, jak i w filmie. A jednak twórcom Artystów udało się to bezbłędnie, prawdopodobnie dlatego, że wszyscy w jakimś stopniu związali swoje życie z teatrem. Poza tym jest to naprawdę znakomity serial. Miłośnicy tej formy  telewizyjnej będą usatysfakcjonowani. Teatr wyciąga do nas dłonie prosto z ekranu. Dajcie się wciągnąć.

TRAILER ARTYSTÓW

Konstrukcja prosta i nieskomplikowana. Nie-Boska komedia. Wszystko powiem Bogu [recenzja]

Obejrzane 2 czerwca 2016 roku.

nie-boskakomedia.wszystkopowiembogu!

„Świat jest konstrukcją prostą i nieskomplikowaną” – powtarzają bohaterowie Nie-Boskiej komedii. Wszystko powiem Bogu Teatru Starego. Przewrotna ta prostota świata Strzępki i Demirskiego. Piekielnie przewrotna. Przejawia się głównie w wydestylowanych poglądach przedstawicieli różnych klas społecznych. Takich do bólu polskich cechach narodowej malkontencji.

Autorzy rozliczają nas z przeszłością, teraźniejszością, a być może i przyszłością, przy pomocy pozbawionej patosu parodii mitów polskości. Miałam wrażenie, że śledzę rozwój sarmackich resentymentów na przestrzeni wieków. Była to podróż w czasie, oferta last minute do piekiełka prawdziwych Polaków, cokolwiek miałoby to znaczyć.

Ale skoro jesteśmy już przy podróżowaniu w rejonach podziemnych, wejdźmy głębiej w te piekielne kręgi. Scenografia nie pozostawiała wątpliwości – oglądaliśmy kwiatki… tzn. drzewa, od spodu. Konkretnie od korzeni. Bo też i o korzenie polskiej natury tam szło najbardziej.

Weszliśmy więc, siedząc na widowni, w senną marę Nie-Boskiej, prosto do piekła, jak bohater Alighieriego zanurzając się w kolejne jego kręgi. Nie pokuszę się o ich gradację, bo żaden ze mnie Dante, ale co najmniej dziewięć tych piekiełek potrafię wskazać w przestrzeni sztuki Moniki Strzępki i Pawła Demirskiego.

Piekiełko szlachetczyzny

Zakorzenione w umysłach szlachciców przekonanie o władzy nadanej przez Boga nie powstrzymywało działań przeczących tego typu powiązaniom. Niewielu było szlachetnie urodzonych o kryształowej osobowości.

Na pewno nie hrabia Henryk / Zygmunt Krasiński, zagrany równocześnie (i ku swemu niezadowoleniu) przez ludzi o TAKICH nazwiskach (wspaniałych): Małgorzatę Hajewską-Krzysztofik i Marcina Czarnika. Wiara w przekonania przodków nie powstrzymała upadku klasy wyższej. Ani przegrywania kolejnych walk wewnętrznych między dwoma Henrykami. Mydlenie oczu zasadami i posiadanym majątkiem niewiele przyniosło pożytku w konfrontacji z rzeczywistością. Ideały szlacheckie nie zdały egzaminu w starciu z prawdziwym życiem.

Piekiełko naiwności

Podobnie jak naiwne przekonania Barbary Niechcic (świetna Dorota Segda) o stałości raz ustalonego porządku. Uwięziona w klatce własnych marzeń, nigdy nie opuściła stawu ze wodnym kwieciem. Wychowana do życia na salonach, do prowadzenia konwersacji o niczym, nie umiała dyskutować. Jej zdania i opinie były zbudowane w jej idealnym świecie i dla takiego świata przeznaczone. Niemniej jednak w wydaniu spektaklowym była to postać budząca wiele sympatii swą nieporadnością.

Piekiełko antysemityzmu

Papa Wincenty (Adam Nawojczyk) traktował Żydów jak zło konieczne i okazję do kpin. Gardził nimi, ale gardził też własnym synem i całym otoczeniem. Taka natura. Polski gbur. Robotnicy bali się ich, pozostali akceptowali wprawdzie, ale bardziej jako jedną z salonowych rozrywek i kłopotliwego gościa. Rotschild (Szymon Czacki) bawi ich parodią antysemickich ciągotek Henryka (w bardzo charakterystycznym i zabawnym monologu), jednak w tych relacjach zwycięża onieśmielenie i niechęć ze względu na jego bogactwo. Stąd tylko krok do zranionej dumy i nienawiści.

Piekiełko kapitalizmu

Kapitał stal się nowym Bogiem. Pieniądz i władza nadana przez niego w miejsce władzy od Najwyższego, opanował serca i umysły obrotnych fabrykantów i przedsiębiorców, deklasując szlachetnie urodzonych.

Piekiełko komunizmu

Powstanie silnej klasy robotniczej było jak wpychanie stopy w zbyt ciasny but. Przerost ambicji skłaniał klasę pracującą do przejmowania przekonań i zachowań klas wyższych, co wiązało się z wiecznym rozczarowaniem zetknięcia ideału z brukiem rzeczywistości. I zgorzknieniem. Leonard (Radomir Rospondek)i jego córka (Monika Frajczyk), są tego najlepszymi przykładami. Osiągnęli już coś, co miało być spełnieniem marzeń, a okazało się więzieniem codzienności. Równość i sprawiedliwość okazały się mitem. Prawdziwa była tylko rutyną.

Powyższe „piekiełka” są bardzo polskie w swej naturze. Takie bardzo nasze. Jest jednak i kilka takich mocno uniwersalnych.

Piekiełko wojny

Wojna klasowa. Wojna o byt. Wojna o własne zdanie, o konkretne ideały. Wojna nerwów. Wojna płci. Wojna światowa, wojna lokalna. Zimna wojna. W spektaklu zetkniemy się niemal z każdym rodzajem wojny, jaki tylko możemy sobie wyobrazić. I tą bardziej, i mniej metaforyczną.

Diabeł (Michał Majnicz) nie próżnuje. Podsyca i rozpala konflikty. Wzbudza niepewność. Ale i sam wpada we własne sidła i ulega panice.

Wojna jest obecna zawsze. Nie tylko pod konkretnymi datami, choć to one pozostaną jej śladami w historii.

Piekiełko konformizmu

Brak własnego zdania popycha nas w kierunku konkretnych, narzuconych przez społeczeństwo, pewne osoby, lub grupy osób zachowań. Wygodniej jest trwać w podanej na tacy roli. Małgorzata Zawadzka jako Auschwitz Tour zostaje wtłoczona w rolę ofiary. To trudny temat, bo słuszne poniekąd założenia uczczenia pamięci pomordowanych, przesłaniają nieco postrzeganie Żydów jako żywej, istniejącej kultury, z bogatymi tradycjami.

Postać Moniki Frajczyk godzi się na pracę, której nie znosi, bo tak sobie wyobraził jej życie ojciec. Henryk jest nieszczęśliwy, próbując sprostać wygórowanym ambicjom ojca.

Tylko Orcio (Juliusz Chrząstowski) zdaje się przeć pod prąd, nic sobie nie robiąc ze swojego kalectwa i „Widzieć rzeczy, jakie są”. Przy okazji „widzi” o wiele więcej, nikt jednak nie słucha jego przepowiedni.

Piekiełko zdrady

Jedyny wątek damsko-męski osadzony jest silnie w motywie zdrady. I braku umiejętności rozwiązania problemu. Henryk unika rozmowy, aż do granic wytrzymałości. Kłamie i oszukuje. Żona (Anna Radwan) oszukuje i okłamuje siebie, próbując go tłumaczyć. Dziewica / Melancholia (Marta Nieradkiewicz i Dorota Pomykała) kusi, nie zważając na konsekwencje.

W każdej z tych konfiguracji brakuje rozmowy.

Piekiełko codzienności

W świecie Nie-Boskiej komedii… wszystko urasta do rangi tragedii. Nawet brak filiżanki do herbaty. Nawet obwieszona porożami ściana. Dramatyzm zwyczajnych czynności jest równie silny jak ten związany z wybuchem wojny. Na koniec i tak zostajemy z kluczami, które nie otwierają już żadnych drzwi.

Raj odzyskany

Ale nie wszystko stracone. Nie musimy tracić nadziei, my, którzy w ten świat wchodzimy dobrowolnie. Nie mają jej już bohaterowie sztuki.

Co innego widzowie. My możemy czuć się rozpieszczeni dbałością o szczegóły: światło, scenografię, dopiętą na ostatni guzik dramaturgię. Możemy śmiać się z nieporadności bohaterów, lub z odbicia nas samych w krzywym zwierciadle. Możemy spróbować odpowiedzieć sobie na te wszystkie trudne pytania, kryjące się w poszczególnych scenach. Możemy chłonąć bardzo dobre interpretacje popularnych piosenek, wplecionych w fabułę. Możemy czerpać z energii znakomitych aktorów. Bo Nie-Boska komedia jest po prostu boska.

PS: Wreszcie się udało! Bardzo długo przymierzałam się do obejrzenia tego spektaklu.Zwłaszcza po wysłuchaniu spektaklu w Radiu Kraków. Pierwsze podejście skończyło się u mnie na jednym akcie (siła wyższa), a bilety znikają jak świeże bułeczki. W ogóle mnie to nie dziwi. To będzie jedna z moich ulubionych sztuk Teatru Starego.

O SPEKTAKLU:

NIE-BOSKA KOMEDIA. WSZYSTKO POWIEM BOGU
Premiera: 20.12.2012 r., Teatr Stary im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Scena Kameralna,
ul. Starowiślna 21

SCENARIUSZ: Paweł Demirski
REŻYSERIA: Monika Strzępka

DRAMATURGIA: Paweł Demirski

SCENOGRAFIA, KOSTIUMY: Michał Korchowiec

MUZYKA: Jan Suświłło

NAGRANIE MUZYKI: Bogdan Długosz

INSPICJENTKA / SUFLERKA / ASYSTENTKA REŻYSERKI: Hanna Nowak

OBSADA:
AUSCHWITZ TOUR / LĘKI HRABIEGO HENRYKA – Małgorzata Zawadzka
BARBARA NIECHCIC / PROZAC – Dorota Segda
LEONARD / PRZECHRZTA – Radomir Rospondek
ORCIO / LĘKI PORANNE CODZIENNE – Juliusz Chrząstowski
PANKRACY / DIABEŁ – Michał Majnicz
PAPA WINCENTY / ARCYDRAMAT – Adam Nawojczyk
WILK Z WALL STREET / ROTSCHILD –Szymon Czacki
ŻONA / PANKRACY – Anna Radwan
DZIEWICA / MELANCHOLIA – Marta Nieradkiewicz
KRASIŃSKI / HRABIA HENRYK – Marcin Czarnik
KRASIŃSKI / HRABIA HENRYK – Małgorzata Hajewska-Krzysztofik
DZIEWICA / MELANCHOLIA – Dorota Pomykała
PRZECHRZTA / CEPELIA WINY –** Marta Ojrzyńska / Monika Frajczyk

** – rola dublowana

TRAILER